مصاحبه با «دكتر حميدرضا ترابي» متخصص بيماري هاي مغز و اعصاب و عضو هيات علمي انجمن «ام اس» ايران يکي از بيماري هاي قرن حاضر که بسياري از جوانان به خصوص دختران و زنان را درگير مي کند بيماري ام اس است که هنوز از نظر پزشکان متخصص دنيا علت آن نامشخص است. اين بيماري براي اولين بار در سال ۱۸۶۸ توسط جين مارتين چارکات متخصص اعصاب فرانسوي معرفي شد. ام اس نوعي بيماري خودايمني است که در آن بدن به سلول هاي خود آسيب وارد مي کند. به گونه اي که سيستم دفاعي به سيستم مرکزي اعصاب حمله کرده و نواحي از مغز و نخاع را تحت تاثير قرار مي دهد.
«ام اس» يعني چه؟ بيماري ام اس (مولتيپل اسکلروزيس) يکي از بيماري هاي مزمن سيستم عصبي مرکزي است که مغز و نخاع را تحت تاثير قرار مي دهد. در اين بيماري عمدتا روکش رشته هاي عصبي (ميلين) که همان راه هاي هدايت عصبي هستند درگير و دچار يک روند التهابي مي شوند. بنابراين پيام هاي عصبي با تاخير انجام مي شود. اگر آسيب و روند بيماري شديد باشد حجم سلولي نيز تخريب مي شود و راه هاي عصبي، حسي، حرکتي، تعادلي و بينايي مختل مي شوند. اين بيماري باتوجه به منطقه عصبي که گرفتار مي کند، مي تواند با علايم چشمي، کاهش بينايي، دوبيني، سرگيجه، عدم تعادل، بي حسي اندام ها، لرزش، تکرر و اختلال در کنترل ادرار و در موارد پيشرفته تر اختلال شديد حرکتي و تعادلي و لرزش و مشکلات حافظه و اختلال کنترل ادرار و مدفوع ظاهر شود. تمام اين علايم براساس نوع بيماري ام اس، تعداد حملات، سير پيش رونده، تشخيص به موقع، پيگيري درمان ها و پيشگيري مي تواند متفاوت باشد. بهترين راه تشخيص ام اس گرفتن شرح حال از بيمار است. به عبارت ديگر گفته هاي بيمار درمورد علايم، معاينه دقيق باليني بيمار توسط پزشک معالج، يافتن علامت هاي عصبي، مطالعه يافته هاي تصويري از جمله ام آرآي مغز و نخاع، انجام نوار چشم، آزمايش مايع نخاع و انجام تست هاي خوني مي توانند در جهت رد و تاييد و تشخيص افتراقي بيماري ام اس از بيماري هاي ديگر کمک کننده باشند. سن بروز بيماري بيشتر بين 20 تا 40سالگي است و خانم ها بيشتر گرفتار آن مي شوند. علت بيماري ناشناخته است اما براي بروز آن عللي درنظر گرفته شده است که مجموع اين عوامل مي تواند باعث اين بيماري شود. استعداد و ساختار جسمي فرد، استعداد ارثي، اختلال در تنظيم و تعادل سيستم ايمني، عوامل محيطي و نژادي، مواجهه فرد با ويروس ها در طول زندگي، واکسيناسيون و استرس از جمله عواملي هستند که در ايجاد بيماري ام اس تاثيرگذارند. البته هنوز عامل ژنتيک و ژن خاصي براي اين بيماري پيدا نشده است. بيماري ام اس تمام افراد را به يک شکل تحت تاثير قرار نمي دهد. اين بيماري وسيع الطيف است و انواع مختلفي دارد. باتوجه به نوع حمله اوليه و منطقه گرفتاري مي تواند خوش خيم يا بدخيم و با علايم بيشتر يا کمتر باشد.
درمان هاي اميدوارکننده تا به امروز درمان قطعي براي ام اس پيدا نشده است اما خوشبختانه داروهايي در جهت درمان فاز حاد بيماري و کنترل محورهاي بصري و پيشگيري از روند پيشرفت بيماري در دسترس است. درواقع بايد به روند درمان بيماري ام اس خوشبينانه نگاه کرد زيرا اين بيماري در هر فرد پاسخ خاص خود را دارد. پاسخ به درمان در برخي ها بسيار خوب است و براي سال ها علايمي ندارند. علاوه براين داروهاي جديدي در جهت کنترل بيماري در دست ساخت است و هر روز تحقيقات زيادي در جهت پيدا کردن علت و درمان قطعي انجام مي شود. از آنجايي که علت بيماري مشخص نيست، نمي توان از ايجاد آن پيشگيري کرد. اما با تشخيص به موقع ام اس و استفاده از درمان هاي موجود مي توان بيماري را تحت کنترل درآورد. بيماري ام اس علل مختلفي دارد و تحت تاثير ساختار بيولوژي و استعداد فردي ايجاد مي شود. اما يکي از عوامل مهم در بروز علايم و ايجاد حمله اول بيماري و سير پيش رونده، استرس است. بنابراين مي توان گفت بهداشت زندگي در بيماري ام اس نقش مهمي دارد. ورزش نيز شامل اين مبحث مي شود. ورزش به تنهايي يکي از عوامل کنترل استرس به شمار مي آيد و باعث تقويت و تنظيم سيستم ايمني بدن مي شود. براي مثال بيماراني که دچار ام اس پيشرفته هستند و اختلال حرکتي و تعادلي دارند بايد از ورزش هاي خاص و توانبخشي (فيزيوتراپي) استفاده کنند. همچنين به ساير بيماران مبتلابه ام اس توصيه مي شود که به طور مرتب ورزش هاي هوازي و تمرکزي انجام دهند. محدوديت در فعاليت هاي کاري مبتلايان به ام اس بستگي به نوع بيماري دارد. حتي برخي از بيماران بايد شغل، محل کار و ميزان ساعات کاري خود را تغيير دهند و در موارد پيشرفته بيماري توصيه مي شود که فرد از کارکردن صرف نظر کند. علاوه براين استفاده از آب گرم، حمام گرم، بخار، سونا و جکوزي مي تواند احتمال عود يا تشديد علايم بيماري را بيشتر کند. در مورد موضوع ازدواج مبتلايان به اين بيماري بايد گفت که مبتلايان به ام اس نيز مي توانند مانند افراد عادي ازدواج کنند و صاحب فرزند شوند. البته اين موضوع بستگي به شدت و نوع بيماري ام اس دارد و بايد درمورد هر بيمار جداگانه تصميم گرفت. قبل از ازدواج هر دو طرف بايد از بيماري اطلاع کامل داشته باشند و با پزشک معالج خود مشورت کنند و از سير و روند بيماري و عواقب آن مطلع شوند. قبل از حاملگي نيز بايد حتما با پزشک معالج مشورت شود
چرا افزايش آمار؟ امروزه آمار مبتلايان به ام اس رو به افزايش است اما دليل آن مشخص نيست. با اين حال مي توان براساس پيشرفت هاي پزشکي و تشخيص زودهنگام بيماري عواملي را براي آن مطرح کرد از جمله استرس، زندگي ماشيني، عدم برخورداري از تغذيه سالم، وجود نيترات در آب و هوا، آلودگي هوا، کمبود برخي از ويتامين ها از جمله ويتامين d و مصرف واکسن هاي غيراستاندارد. اين عوامل به نحوي مي توانند بر سيستم ايمني تاثير گذار باشند و باعث ايجاد و حتي افزايش بيماري شوند به خصوص در افرادي که از قبل استعداد اين بيماري را دارند. با وجود اين نمي توان به طور حتم از تاثير اين عوامل بر ام اس صحبت کرد. اين بيماري معمولادر بهترين دوران زندگي فرد شروع مي شود به خصوص در خانم ها که اکثر آنها بسيار عاطفي و حساس هستند. توصيه ام به اطرافيان بيمار اين است که احساسات آنها را درک و با آنها همدلي کنند چراکه بيماري ايجادشده اجتناب ناپذير است و در اين ميان هيچ کس مقصر نيست و بايد بيماران ام اس را در پذيرش بيماري و اميد به زندگي و پيگيري درمان ها هدايت کرد. معمولادر شروع بيماري رنج بيمار با اضطراب، گريه، سرزنش خود و ديگران، عصبانيت و حتي افسردگي نشان داده مي شود. بنابراين بايد با کمک خود بيمار، اطرافيان و پزشک معالج اين دوران را کوتاه کرد و گذراند تا فرد با استقلال کامل و پذيرش بيماري در پي درمان و تغيير نوع زندگي پيش رود. فرانکل، روانشناس انسان گراي معروف قرن بيستم مي گويد: «اگر زندگي يک رنج است بايد در دل اين رنج معناي زندگي را پيدا کرد.» پس يک بيمار ام اس در دل اين رنج بايد اميد به زندگي را پيدا کند. اگر نااميدي را انتخاب کند در رنج افسردگي و وخيم تر شدن بيماري مي افتد اما اگر اميد به زندگي را انتخاب کند در مسير بهبودي پيش مي رود چراکه بيماري ام اس با روحيه رابطه مستقيم دارد. در اکثر بيماراني که اميد به زندگي و روحيه خوبي دارند و در پي درمان هستند، شانس عود و پيشرفت بيماري خيلي کم مي شود.
روزنامه شرق ، شماره 1628 به تاريخ 27/6/91، صفحه 9 (سلامت)
امضای کاربر : [center][font=arial, helvetica, sans-serif]آموخته ام هرگاه کسی یادم نکرد؛ من یادش کنم ،[/center][/font]
[center][font=arial, helvetica, sans-serif]شاید او تنهاتر از من باشد ... ![/center][/font]
